Leerplicht en kwalificatieplicht
Ouders of verzorgers van jongeren tussen de 5 en 16 jaar moeten hun kinderen inschrijven op school. Volgens de leerplichtwet moeten jongeren ook echt naar die school gaan. Jongeren die na hun 16e nog geen startkwalificatie hebben, moeten tot hun 18e onderwijs volgen en ingeschreven staan op school. Een startkwalificatie is een vwo-diploma, havo-diploma of mbo-diploma op niveau 2 of hoger. Een startkwalificatie is (minimaal) een havo-diploma, vwo-diploma of een mbo-diploma op niveau 2 of hoger.
De kwalificatieplicht is één van de maatregelen van de Rijksoverheid om schooluitval van jongeren tegen te gaan. Ook moet de maatregel de kansen van startende jongeren op de arbeidsmarkt vergroten. Jongeren moeten de kwalificatieplicht vervullen door volledig dagonderwijs te volgen. Volgt een leerling de beroepsbegeleidende leerweg (bbl) in het mbo? Dan kan hij leren en werken combineren.
Verzuim en spijbelen
Scholen zijn verplicht leerlingen te melden bij de gemeente of het verzuimloket, indien een leerling meer dan 16 uur in een periode van 4 weken ongeoorloofd afwezig is. Ouders en jongeren (vanaf 12 jaar) riskeren een proces-verbaal als kinderen niet naar school gaan en/of niet op een school staan ingeschreven. Jongeren kunnen ook een leerstraf, een taakstraf of de maatregel Hulp en Steun krijgen. Bij luxeverzuim (extra vakantie onder schooltijd zonder toestemming) is de kans op een boete of een proces-verbaal extra groot.
Consulent leerplicht/RMC
De leerplichtambtenaar controleert of ouders en jongeren de leerplicht naleven. Hij geeft voorlichting aan jongeren over waarom het belangrijk is om naar school te gaan. Ook licht hij voor over wat de gevolgen zijn als leerlingen en ouders de Leerplichtwet overtreden. Ook zoekt de leerplichtambtenaar samen met de school en ouders naar een oplossing bij problemen met schoolbezoek. Ook kan hij een proces-verbaal opmaken als een leerling spijbelt of niet ingeschreven staat op een school.
Scholen in het voortgezet onderwijs en in het middelbaar onderwijs moeten verzuim van meer dan 16 uur in 4 opeenvolgende lesweken melden bij het verzuimloket van DUO. Basisscholen en praktijk- en speciaal onderwijs melden dit bij de gemeente.